خاطره تلخ اعتماد به امریکا و سالروز کودتای 28مرداد (عبرت از تاریخ )

سلام عزیزان من به سالروز کودتای 28مرداد نزدیک میشویم (عبرت از تاریخ )

روز 28 مرداد یادآور کودتای ننگین و سیاهی است که شیرینی نهضت ملی شدن صنعت نفت را در کام ملت ایران تلخ کرد. پس از پیروزی قیام سی تیر به رهبری آیت‌الله کاشانی که باعث روی کار آمدن مجدد دکتر محمد مصدق شد، مصدق در صدد افزایش اختیارات خود و محدود کردن اختیارات مجلس شورای ملی برآمد و بنای اختلاف با آیت‌الله کاشانی را گذاشت. بدین ترتیب او بدون توجه به نقش و رهبری آیت‌الله کاشانی در قیام سی تیر که منجر به روی کار آمدن مجدد او شد، به پیاده نمودن شعار «جدایی دین از سیاست» پرداخت و برخی روحانیون و نزدیکان آیت‌الله کاشانی را دستگیر کرد. عوامل داخلی و خارجی نیز آنچنان شخصیت این مرد روحانی بزرگ و شریف را لکه‌دار کردند که شاید بتوان آن را در تاریخ ایران بی‌سابقه دانست. طرح کودتای نظامی 28 مرداد را باید در اصل، یک طرح انگلیسی دانست. انگلیس که پس از کوتاه شدن دست خود از صنعت نفت ایران، منابع بسیاری را در منطقه و خصوصا ایران از دست داده بود، با قطع امید از رسیدن به توافق، وارد مطالعه طرح یک کودتای نظامی شد. در ابتدا آمریکا مخالف بود اما پیروزی آیزنهاور در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باعث تغییرات عمده‌ای در سیاست خارجی آمریکا شد. کرمیت روزولت رییس اداره خاور نزدیک سازمان سیا به فرماندهی عملیات انتخاب شد و آمریکا و انگلیس، ستاد مشترکی را در ایستگاه اطلاعاتی انگلیس در قبرس تشکیل دادند و عملیات کودتا را طرح‌ریزی کردند. اگرچه اجرای نقشه کودتا در 25 مرداد شکست خورد و شاه از ایران فرار کرد اما سستی مصدق و دلایل مختلف دیگر باعث شد که در 28 مرداد 1332 کودتا عملی شود و سرلشکر فضل‌الله زاهدی مجری طرح کودتا به جای مصدق نخست وزیر شد و بدین ترتیب با قبضه شدن قدرت در دست استبداد داخلی و استعمار خارجی یکی از ننگین‌ترین دوره‌های استبداد در تاریخ معاصر ایران رقم خود و باعث حاکمیت 25 سال دیکتاتوری محمدرضا شاه با حمایت مستکبرین و خصوصا آمریکا گردید. این واقعه تاریخی در‌س‌ها و عبرت‌های فراوانی برای ملت ایران به همراه د اشت و به عنوان یکی از تلخ‌ترین روزها در تاریخ ایران ثبت شده است. در مورد کودتای 28 مرداد به این مقاله هم نگاه کنید: مداخله انگلستان و آمریکا برای براندازی نهضت ملی ایران

طرح انجام کودتا و دخالت نظامی در ایران از ابتدای روی کار آمدن دولت مصدق و نهضت ملی شدن نفت در نزد برخی از جناحهای حاکم بر انگلستان وجود داشت، اما انسجام نیروهای طرفدار ملی شدن نفت و مخالفتهای اولیه دولت آمریکا با اقدام نظامی موجب به تأخیر افتادن این امر شد.

نیروهای انگلستان با فعال نمودن شبکه‌های جاسوسی خود و نفوذ در تشکیلات نیروهای ملی و مذهبی و ایجاد تفرقه بین آنها از یک سو و روی کار آمدن ژنرال آیزنهاور از حزب جمهوریخواه در آمریکا که از افزایش قدرت حزب توده در ایران و گسترش نفوذ شوروی و انعقاد قرارداد بازرگانی با این کشور وحشت داشت از سوی دیگر باعث شد که سازمان سیا برای اولین بار عملیات کودتای نظامی در یک کشور خارجی را تجربه نماید.

طرح کودتا از سوی آمریکاییها عملیات ”تی. پی. آژاکس“ نام گرفت و کرمیت روزولت به منظور اجرای این امر به ایران آمد و انگلیسیها نیز کریستوفر وودهاس را مأمور این کار کردند و نام عملیات خود را ”عملیات چکمه“ گذاشتند. در داخل ایران نیز شبکه مخفی شاپور ریپورتر (فرزند اردشیر جی از حامیان اصلی رضاخان در کودتای سوم اسفند 1299) و اسدالله علم و برادران رشیدیان تحت حمایت خانواده صهیونیستی لرد روچیلد انگلیسی به نام ” عملیات بِدامَن“ فعالیت می‌کردند. وظایف این گروه نفوذ در رهبری احزاب و سازمانهای سیاسی و مذهبی و ایجاد ناامنی و حرج و مرج در کشور و به آتش کشیدن و غارت اموال مردم بود. نمونه بارز این کار تظاهرات متعدد حزب توده به بهانه‌های مختلف، وجود سرلشکر فضل‌الله زاهدی (عامل اصلی کودتا) در مصدر وزارت کشور، رخنه شک‌برانگیز شمس قنات‌آبادی در بیت آیت‌الله کاشانی (با توجه به سوابق وی در بعد از کودتا) و قتل افشارطوس و دهها عملیات دیگر زمینه‌ساز اهدافی بود که در نهایت محمدرضا پهلوی با حمایت دولتهای آمریکا و انگلیس فرمان عزل محمد مصدق نخست‌وزیر را صادر و در شب 25 مرداد سال 1332 به وسیله سرهنگ نعمت‌الله نصیری (فرمانده گارد جاویدان) به وی ابلاغ نمود، ولی قبل از هر اقدام دیگری نصیری توسط سرهنگ ممتاز (رئیس کلانتری یک) بازداشت و کودتا خنثی گردید. محمدرضا پهلوی پس از این واقعه به همراه ثریا اسفندیاری (همسر) و محمد خاتمی (خلبان) و ابوالفتح آتابای (آجودان) خود ابتدا به کلاردشت و رامسر و از آنجا به عراق و سیس، به ایتالیا گریخت. مجدداً در روز 28 مرداد سال 1332 کودتاچیان از سردرگمی، انفعال، بی‌برنامگی دولت (علی‌رغم اطلاع قبلی از وقوع کودتا از جمله نامه مورخه 27 مرداد 1332 آیت‌الله کاشانی که با پاسخ سرد و منفی مصدق مواجه گردید) استفاده کرده و نظامیان با کمک اراذل، اوباش، چاقوکشان و فواحش تهران به خیابانها ریختند و در عصر همان روز کار دولت مصدق را خاتمه دادند و نخست‌وزیر به همراه چند تن از وزرای کابینه، خود را تسلیم نمودند و سرلشکر فضل‌الله زاهدی با فرمان شاه که از قبل صادر شده بود به نخست‌وزیری کودتا منصوب گردید و محمدرضا پهلوی نیز بعد از 3 روز به ایران بازگشت و بر مصدر قدرت نشست.

6024-11ع  تظاهرات سندیکاهای مختلف کارگری در ایام قبل از کودتا

6056-11ع  تظاهرات حزب توده در میدان توپخانه ـ مرداد 1332

6061-11ع  تظاهرات گروهها و سازمانهای مختلف در حمایت از مصدق

3841-4ع  نصب عکس محمدرضا پهلوی به جای مجسمه سرنگون شده رضاشاه پهلوی، به وسیله طرفداران کودتا در میدان توپخانه تهران

6071-11ع  تهران در کودتای 28 مرداد

6037-11ع  چماقداران در روز کودتای 28 مرداد در تهران

6077-11ع  تهران در کودتای 28 مرداد

527-252م  حمله طرفداران کودتا به محل سکونت نخست‌وزیر، دکتر محمد مصدق

923-121پ  استقبال فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر) و فرماندهان نظامی از محمدرضا پهلوی، هنگام بازگشت وی به ایران پس از کودتا 1. نعمت‌الله نصیری 2. محمدرضا پهلوی 3. فضل‌الله زاهدی 4. هدایت‌الله گیلانشاه

16-115ز  شعبان جعفری از عوامل اصلی کودتا 1. یحیی یوسفی 2. شعبان جعفری

6091-11ع  فضل‌الله زاهدی نخست‌وزیر کودتا در دفتر کار خود  1. فضل‌الله زاهدی 2. پرویز یارافشار

2831-4ع  1. محسن مبصر 2. تیمور بختیار، از اعضای بدوی دادگاه  مصدق و فرماندار نظامی تهران

1707-4ع  فرهاد دادستان فرماندار نظامی تهران

604-11ع  دیدار چند تن از افسران شرکت‌کننده در کودتای 28 مرداد با محمدرضا پهلوی ـ 1/6/1332  1. مهدی رحیمی 2. اسدالله کاوسی 3. خلیل صیادیان  4. هوشنگ مولوی 5. محمدرضا پهلوی

957-11ع  اولین مصاحبه مطبوعاتی محمدرضا پهلوی با خبرنگاران  ایرانی و خارجی پس از کودتا

1067-11ع  محمدرضا پهلوی و فضل‌الله زاهدی پس از کودتای 28 مرداد  1. سلیمان بهبودی 2. محمدرضا پهلوی 3. فضل‌الله زاهدی

3271-11ع  فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر) و عده‌ای از همکاران وی در کودتای 28 مرداد  1. هدایت‌الله گیلانشاه 2. نادر باتمانقلیچ 3. فضل‌الله زاهدی 4. عباس فرزانگان 5. اردشیر زاهدی 6. رحیم هیراد  7. ابوالفتح آتابای 8. مصطفی مقدم 9. سلیمان بهبودی 10. علی‌اکبر شعری 11. جهانگیر بزرگمهر 12. نعمت‌الله نصیری  13. محمد خاتمی

3490-4ع  محمود افشارطوس و همسر و فرزندان وی  1. محمود افشارطوس 2. فرزین افشارطوس 3. بهشید افشارطوس  4. فرشید افشارطوس 5.همسر وی

130-643هـ  سپهبد فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر) و چند تن از  عوامل کودتای 28 مرداد در یک مراسم رسمی  1. امیرقلی ضرغام 2. اردشیر زاهدی 3. هدایت‌الله گیلانشاه  4. فضل‌الله زاهدی 5. محمدحسین جهانبانی 6. امیر متقی  7. منوچهر خسروداد

154-141ق  محاکمه محمد مصدق (نخست‌وزیر) در دادگاه نظامی  1. محمد مصدق 2. جلیل بزرگمهر 3. علی‌محمد روحانی

3260-11ع  فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر) و عده‌ای از فرماندهان نظامی  در مراسم اولین سالگرد کودتا در میدان مخبرالدوله ـ تهران  1. تیمور بختیار 2. علیقلی گلپیرا 3. مهدیقلی علوی مقدم  4. فضل‌الله زاهدی 5. اردشیر زاهدی 6. عبدالله هدایت

1889-11ع  عکس اهدایی محمدرضا پهلوی به نعمت‌الله نصیری  به مناسبت اولین سالروز کودتا

2218-11ع  مصاحبه ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور آمریکا  با خبرنگاران ـ تهران 18/9/1332  1. شاپور جی (ریپورتر) 2. نعمت‌الله نصیری 3. ریچارد نیکسون 4. ابراهیم مدرسی 5. مهدیقلی علوی مقدم

5536-11ع  اشرف پهلوی، اسدالله رشیدیان و مهدیقلی علوی مقدم  از عوامل اصلی کودتا  1. اشرف پهلوی 2. اسدالله رشیدیان 3. مهدیقلی علوی مقدم

6082-11ع 
چماقداران و سربازان 
در روز کودتای 28 مرداد در تهران